Wat is jaarruimte?
Jaarruimte is een term die relevant is bij pensioenopbouw in privé. Bouw je in een jaar minder pensioen op dan wettelijk is toegestaan, dan ontstaat er jaarruimte. Dit is het bedrag dat je kunt inleggen voor een lijfrente om inkomen voor na je pensionering op te bouwen. De inleg voor een lijfrente is aftrekbaar bij je aangifte inkomstenbelasting. Daar staat tegenover dat je later belasting betaalt over de uitkering.
Veel mensen hebben jaarruimte
Veel mensen hebben jaarruimte. Daarvoor zijn een aantal redenen aan te voeren. Ben je in loondienst, dan bouw je vaak pensioen op bij je werkgever. Velen denken dan: prima geregeld en niets meer aan doen. Helaas zijn bieden de meeste pensioenregeling geen maximale pensioenopbouw. Bouw je pensioen op bij een verzekeraar van je werkgever, dan is de kans groot dat je jaarruimte hebt. En helaas zijn er nog steeds veel werknemers die bij een werkgever zonder pensioenregeling werken.
Ben je ondernemer, dan moet je zelf zorgen voor je pensioen. Je wilt niet alleen nu boodschappen kunnen doen, maar ook als je niet meer werkt. Voor ondernemers is de jaarruimte van groot belang. De meeste mensen kunnen niet van alleen van een AOW-uitkering leven en misschien heb je nog een beperkt pensioen opgebouwd bij een werkgever.
Dit is er veranderd voor de jaarruimte in 2023
De Wet toekomst pensioenen is eind mei 2023 aangenomen en op 1 juli 2023 ingegaan. De jaarruimte die je hebt is daardoor flink verhoogd en geldt met terugwerkende kracht voor het hele jaar. De jaarruimte voor de voorgaande jaren blijft ongewijzigd.
De wijzigingen zijn samengevat als volgt:
- Het opbouwpercentage gaat van 13,3% naar 30%;
- De maximale jaarruimte stijgt van € 15.317 naar € 34.550;
- Voor de reserveringsruimte mag je tot 10 jaar terug rekenen (was tot 7 jaar);
- De maximale reserveringsruimte gaat naar € 38.000 (dit was 17% van de premiegrondslag met een maximum van € 8.065. Bij een kortere periode dan 10 jaar voor AOW-leeftijd was dit maximum € 16.130);
- Je mag tot 5 jaar na AOW blijven inleggen (dit was tot AOW-leeftijd).
De oudedagsreserve is al eerder afgeschaft
Op Prinsjesdag in 2022 is bekend gemaakt dat vanaf 1 januari 2023 de oudedagsreserve wordt afgeschaft. Het is niet meer mogelijk (verder) op te bouwen binnen je eigen onderneming. De bestaande oudedagsreserve die tot en met 31 december 2022 is opgebouwd, kan worden afgewikkeld zoals dat tot die datum gold. De opgebouwde oudedagsreserve blijft op de balans staan en wordt in de toekomst aangewend voor een lijfrente of er volgt een belastingaanslag over de oudedagsreserve bij het staken van de onderneming. Het kabinet wil ineens voorkomen dat ondernemers hun oudedagsreserve gebruiken om belastinguitstel te krijgen, terwijl dit natuurlijk al jaren zo gold. Ondernemers kwamen in de problemen als het geld er niet was om de oudedagsreserve om te zetten in een pensioen. Ondernemers waren zich niet altijd bewust dat een oudedagsreserve geen pensioen was.
Hoe wordt de jaarruimte berekend?
Om de jaarruimte te berekenen voor 2023 heb je de volgende gegevens nodig van 2022:
- bruto loon van je werkgever, of de winst uit onderneming voor ondernemersaftrek (bruto winst voor belasting en dit wordt ook wel fiscale winst genoemd);
- factor A. Dit is je pensioenaangroei in enig jaar en uiteraard alleen relevant als je een pensioenregeling hebt bij je werkgever. Dit vind je in je Uniform Pensioenoverzicht (UPO);
- toevoeging aan de oudedagsreserve als je ondernemer bent;
- aangifte inkomstenbelasting (dus niet de aanslag).
De jaarruimte wordt berekend aan de hand van de gegevens van het vorige jaar. Dus voor de jaarruimte van 2022 gebruik je de gegevens van 2021, etc.
De jaarruimte voor 2023 berekenen je met de volgende formule:
(30% x premiegrondslag) – (6,27 x factor A) – toevoeging oudedagsreserve
Hiernaast zie je een rekenvoorbeeld (Saksia de Wit is een fictieve naam) en hieronder lees je over alle termen die je in de formule tegenkomt.
De termen voor de jaarruimte uitgelegd
Premiegrondslag
De premiegrondslag is het bedrag waarover je lijfrente mag opbouwen.
Ben je werknemer, dan is het brutosalaris van het afgelopen jaar verminderd met AOW-franchise. Aangezien iedereen die in Nederland woont, recht heeft op een AOW-uitkering, wordt daarmee rekening gehouden bij de opbouw van pensioeninkomen. Dat deel van je inkomen mag je niet gebruiken en is 2023 € 13.646. Je ziet ook dat dit bedrag jaarlijks wordt verhoogd, omdat ook de AOW-uitkeringen worden verhoogd.
Ben je ondernemer? Dan geldt de fiscale winst voordat je zelfstandige aftrek en MKB-winstvrijstelling toepast. Feitelijk is het bedrag gelijk aan omzet minus kosten waar je wel rekening moet houden met niet-aftrekbaar deel van deze kosten.
De premiegrondslag is gemaximeerd op een bedrag van € 128.810 (2023).
Opbouwpercentage
Je mag 30% van de berekende pensioengrondslag gebruiken voor inleg in een lijfrente in 2023. Dit percentage is verhoogd, want dit was 13,3%.
Factor A
A staat voor aangroei (of de toename) van je pensioen. Als werknemer kun je deze factor terugvinden op het jaarlijkse overzicht van je pensioenuitvoerder. We noemen dit overzicht het Uniform Pensioenoverzicht (UPO). Deze pensioenopbouw vind je natuurlijk alleen terug als je nog deelnemer bent in de pensioenregeling.
Ben je ondernemer of heeft je werkgever geen pensioenregeling, dan is deze factor nul.
Toevoeging oudedagsreserve
Als ondernemer kon je tot en met 2022 reserveren voor pensioenopbouw binnen je eigen onderneming, bijvoorbeeld in je eenmanszaak. Deze inleg was fiscaal aftrekbaar en daarom moet je er rekening mee houden bij de berekening van je jaarruimte. Het toevoegen aan de oudedagsreserve betekent dat je al belastingaftrek hebt genoten. Overigens kun je de oudedagsreserve wel gebruiken als inleg voor een lijfrenterekening.
De reserveringsruimte
De reserveringsruimte is de optelsom van de jaarruimtes die je eerder nog niet hebt benut. In de afbeelding hierboven zag je een voorbeeldberekening van de jaarruimte over 2022 en 2021. Die optelsom, dus € 3.765 + € 3.495 is de reserveringsruimte.
Voor het benutten van de reserveringsruimte mag je 10 jaar terug gaan. Het oudste jaar dat je in 2023 kunt benutten bij je inleg voor een lijfrente is het jaar 2013. Daarvoor heb je bovenstaande gegevens nodig van 2012. Je belastingaangiften zijn digitaal beschikbaar. Wellicht moet je voor je andere gegevens iets dieper graven.
Als je jaarruimte hebt, en je wilt die nog benutten in de toekomst, dan is het handig om eerst de oudste jaren vol te maken. Want je jaarruimte van dit jaar schuift nog 10 jaar mee. De jaarruimte over 2023 kun je voor het laatst benutten in 2033. De reserveringsruimte over het jaar 2013 vervalt in 2024.
Veel gestelde vragen over de jaarruimte
Heb je een vraag die er niet bij staat? Stuur gerust een e-mail. Je krijgt persoonlijk antwoord.
Hoe kan ik mijn jaarruimte gebruiken voor belastingvoordeel?
De inleg voor een lijfrente is fiscaal aftrekbaar. Dat betekent dat de overheid mee betaalt aan de inleg. En dat is natuurlijk niet zonder reden. De overheid wil dat we voor ons zelf kunnen zorgen als we niet meer werken. Binnen de jaarruimte en reserveringsruimte is je inleg fiscaal aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Het hoogste tarief is 49,5% en is je belastbaar inkomen minder dan afgerond € 73.000? Dan is het belastingvoordeel ongeveer 37%.
Ooit moet natuurlijk wel belasting worden betaalt. Dat gebeurt zodra je het inkomen uit je lijfrente gaat ontvangen. Mensen met een AOW-uitkering betalen minder inkomstenbelasting dan wij als werkenden. Over de eerste € 37.000 is dat 19% en daarboven 37%. Daar zit dus je fiscale voordeel afgezien van het feit dat het ook goed is inkomen te hebben als je met pensioen gaat.
Wat gebeurt er als mijn inkomen varieert van jaar tot jaar?
Schommelingen in je inkomen zijn van invloed op de hoogte van je jaarruimte. Dat laat het hierboven genoemde voorbeeld van Saskia ook zien. Het inkomen van vorig jaar is immers bepalend hoeveel inleg je mag aftrekken bij je aangifte inkomstenbelasting. Daarom is het belangrijk om regelmatig te berekenen hoeveel jaarruimte je hebt en welk deel van het verleden nog niet is benut.
Door de ruimte fiscale mogelijkheden is het niet nodig om elk jaar een berekening te (laten) maken. Als je reserveringsruimte is gebruikt, dan is het noodzakelijk om opnieuw de jaarruimte vast te stellen. En het mooie van een lijfrenterekening is dat je inleg flexibel is.
Kan ik mijn jaarruimte gebruiken om eerder met pensioen te gaan?
Eerder met pensioen gaan kent meerdere dimensies. In principe gaat de wetgever er vanuit dat je vanaf AOW-leeftijd je lijfrente laat ingaan. Je kunt de uitkeringen ook eerder laten ingaan, maar dan moet de looptijd minimaal 20 jaar zijn, vermeerderd met het aantal jaar dat je nog geen recht hebt op een AOW-uitkering.
Wil je eerder stoppen met werken, dan is het verstandig om ook vrij vermogen op te bouwen, bijvoorbeeld op een beleggingsrekening die fiscaal in box 3 valt. Maar we komen op het terrein van financiële planning waar het totale plaatje een rol gaat spelen.
Zijn er beleggingsmogelijkheden voor mijn jaarruimte?
Jazeker. Sterker nog, beleggen is eigenlijk de enige mogelijkheid voor een goed pensioen. In mijn blog’ Pensioenbeleggen is broodnodig’ lees je hierover meer. Maar je kunt ook een lijfrenterekening afsluiten bij een bank en verzekeraars bieden ook een lijfrenteverzekering, maar ik ben hier in de opbouwfase geen voorstander van.
Wat zijn de verschillen tussen jaarruimte en reserveringsruimte?
Feitelijk is er geen verschil. Alleen de reserveringsruimte is de optelsom van de niet-benutte jaarruimte van de afgelopen 10 jaar.
Welke soorten lijfrentes zijn er?
Er zijn drie soorten toegestane uitvoerders van lijfrenten. Dat zijn: verzekeraars, banken en vermogensbeheerders. We noemen dat een lijfrenteverzekering, een lijfrente bankspaarrekening en ene lijfrente beleggingsrekening.
Zijn er beperkingen aan de hoogte van mijn jaarruimte, afhankelijk van mijn leeftijd en inkomen?
Je inkomen is inderdaad bepalend voor de hoogte van je jaarruimte. Dat hebben we in dit artikel gezien bij de wijze waarop de jaarruimte wordt berekend. Voor 2023 was ook je leeftijd van belang bij de hoogte van de jaarruimte, want mensen die binnen 10 jaar voor hun AOW-datum zaten, hadden meer mogelijkheden om in te leggen op een lijfrenterekening. Nu de jaarruimte in 2023 € 34.550 is voor iedereen, is deze leeftijdsgrens losgelaten. Daarnaast is het goed te weten dat ook na je AOW-gerechtigde leeftijd fiscaal voordelig kan worden ingelegd. Dit is met name relevant als je blijft werken en de uitkeringen nog niet ingaan.
Hoe kan ik mijn financiële situatie en toekomstplannen afstemmen op het benutten van mijn jaarruimte?
Een lijfrenterekening is een geblokkeerde rekening waar je niet eerder aan kunt komen dan rondom de AOW-gerechtigde leeftijd. Maar behalve een goed inkomen om later ook de boodschappen van te kunnen doen, is het ook belangrijk om andere doelstellingen met financiële impact de ruimte te geven. Vaak is het de prioriteit van doelstellingen tegen elkaar afwegen. Dat aspect komt volledig tot zijn recht in een financiële planning.
Hoe kan ik mijn jaarruimte benutten om mijn pensioenopbouw te optimaliseren?
Pensioenopbouw maximaliseren heeft te maken met het gebruiken van de ruimte die de pensioenregeling van een werkgever nog biedt. Veel pensioenuitvoerders bieden de mogelijkheid om extra pensioen in te kopen binnen de regeling van de werkgever.
Ik ben hier een voorstander van. De belangrijkste reden is dat je het beleggingsbeleid uit handen geeft en inkopen van pensioen is vrij duur in vergelijking tot een lijfrente product. Een lijfrente komt bij overlijden terecht bij je erfgenamen. Een ouderdomspensioen vervalt en komt ten goede aan het collectief, dus de deelnemers bij een pensioenfonds of vervalt aan de verzekeraar. Je partner en kinderen krijgen daar eventueel wel een partnerpensioen en/of wezenpensioen voor terug.
Kan ik mijn jaarruimte van voorgaande jaren alsnog benutten?
Ja dat kan. De jaarruimte over voorgaande jaren noemen we de reserveringsruimte. De niet-benutte jaarruimte over de afgelopen 10 jaar kun je alnog benutten. De inleg kun je aftrekken van je inkomen in de aangifte inkomstenbelasting.
Gratis Roadmap Pensioen
Hoe je jouw pensioen van nu eindelijk van je to-do-lijstje streept, zonder dat het je veel tijd kost.
Met deze Roadmap in de hand, heb je een concreet en praktisch stappenplan hoe je jouw aanvullend pensioen kunt regelen.
Bijvoorbeeld omdat je ondernemer bent en zelf je pensioen moet regelen. Of omdat je werkgever geen pensioenregeling heeft. Of je bent erachter gekomen dat je pensioen niet zo goed is als gedacht.